Δρ. Δημήτρης Κουτρούμπας, Οδοντίατρος – Ενδοδοντολόγος, Ειδικευθείς: College of Medicine & Dentistry, Ulster University, U.K., Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, τ. Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Οδοντιατρικής Σχολής Αθηνών
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την κυριότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως, κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO 2021). Ενώ, σύμφωνα με τα ερευνητικά πορίσματα των Lindstrom και συνεργατών που δημοσιεύτηκαν στο Journal of the American College of Cardiology υπολογίζεται ότι μόνο για το 2021, τα καρδιαγγειακά νοσήματα ευθύνονται για 20,5 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως που αντιστοιχούν στο 1/3 των θανάτων συνολικά σε όλη την Υφήλιο. Ειδικά στην Ευρώπη, σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα του European Heart Network υπολογίζεται ότι τα καρδιαγγειακά νοσήματα ευθύνονται για 3,9 εκατομμύρια θανάτους αντιστοιχώντας στο 45% του συνολικού αριθμού θανάτων της Γηραιάς Ηπείρου.
Παραδόξως, την ίδια χρονιά, δηλαδή το 2021, εντάθηκε η εμφάνιση δημοσιεύσεων σε έγκριτους διεθνείς επιστημονικούς καρδιολογικούς φορείς, για κάτι που είναι ήδη γνωστό από τη δεκαετία του 1980 στους κόλπους της Οδοντιατρικής: η σύνδεση των νόσων του περιοδοντίου με τα καρδιαγγειακά νοσήματα, δηλαδή, η στενή σχέση της περιοδοντίτιδας και ουλίτιδας με νοσήματα όπως το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, το εγκεφαλικό επεισόδιο, την υπέρταση, τη μικροβιακή ενδοκαρδίτιδα, την αθηροσκλήρωση κ.α.
Οι περιοδοντικοί νόσοι είναι μια ομάδα φλεγμονωδών νοσημάτων, τα οποία προκαλούνται από τα μικρόβια της οδοντικής πλάκας και προσβάλλουν τους ιστούς που περιβάλλουν, προσδένουν και στηρίζουν τα δόντια μέσα στο φατνίο τους. Οι πιο γνωστοί νόσοι είναι η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα με διαφορετικούς βαθμούς βαρύτητας.
Συμπτώματα Περιοδοντίτιδας
Οι νόσοι του ούλων είναι συχνά σιωπηλοί υπό την έννοια ότι τα συμπτώματά τους μπορεί να μην εμφανιστούν μέχρι να εξελιχθούν σε προχωρημένο βαθμό. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν ορισμένα προειδοποιητικά συμπτώματα όπως:
- Κόκκινα, πρησμένα ή ευαίσθητα ούλα
- Αιμορραγία των ούλων κατά το βούρτσισμα των δοντιών ή την κατανάλωση σκληρών τροφών.
- Τα ούλα υποχωρούν ή μετακινούνται από τα δόντια, τα οποία φαίνονται μεγαλύτερα
- Τα δόντια κινούνται και αλλάζουν θέση
- Παρατηρείται πύον ανάμεσα στα ούλα και τα δόντια
- Πληγές στα ούλα στην περιοχή των δοντιών
- Επίμονη κακοσμία του στόματος
- Αλλαγή στη γεύση
- Αίσθημα μεταβολής της σύγκλησης των δοντιών
Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Περιοδοντολογίας υπολογίζει ότι η περιοδοντίτιδα προσβάλει περίπου το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού, γεγονός που υποδηλώνει τη σοβαρότητα του προβλήματος και των επιπτώσεών του για τη δημόσια υγεία.
Τα καρδιακά νοσήματα, από την άλλη πλευρά, οφείλονται πρωτίστως στην αθηρωματική πλάκα, η οποία σχηματίζεται στα τοιχώματα των αγγείων με συνέπεια τη διαταραχή της λειτουργικότητάς τους ή/και την απόφραξή τους με την εμφάνιση ανάλογων επεισοδίων (όπως στηθάγχη, έμφραγμα, εγκεφαλικό κ.α.)
Αν ανατρέξουμε στα οικονομικά δεδομένα η επίπτωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων κοστίζει κάθε χρόνο στην Ευρώπη 115 δισεκατομμύρια ευρώ γεγονός που το καθιστά οξύτατο και δυσβάσταχτο πρόβλημα της δημόσιας υγείας.
Τα μέχρι στιγμής ερευνητικά δεδομένα φανερώνουν πως δύο είναι κύριοι μηχανισμοί μέσω των οποίων η περιοδοντίτιδα σχετίζεται με την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων: ο πρώτος αφορά την άμεση εισβολή των μικροβίων που προκαλούν περιοδοντίτιδα και των τοξικών προϊόντων τους στην κυκλοφορία του αίματος και η κατάληξή τους στις περιοχές των αθηρωματικών βλαβών όπου επιδρούν επιβαρυντικά μέσω μηχανισμών φλεγμονής. Στον δεύτερο ή έμμεσο μηχανισμό τα περιοδοντοπαθογόνα μικρόβια και τα προϊόντα τους φθάνουν στο ήπαρ και προκαλούν συστηματική φλεγμονή, η οποία επιδρά και αυτή με τη σειρά της στην ανάπτυξη των αθηρωματικών βλαβών.
Αυτοί οι μηχανισμοί έχουν ως συνέπεια την αύξηση των τιμών της CRP, οι οποίες έχουν βρεθεί υψηλότερες σε ασθενείς με περιοδοντική νόσο. Απεναντίας η περιοδοντική θεραπεία συμβάλει σημαντικά στη μείωση των τιμών της CRP.
Τον Μάρτιο του 2021 δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Hypertension της American Heart Association από την Muñoz Aguilera και συνεργάτες ότι οι νόσοι του περιοδοντίου συνδέονται με υψηλότερη συστολική αρτηριακή πίεση. Διαπιστώθηκε ότι όσοι από τους συμμετέχοντες στην έρευνα διαγνώστηκαν με περιοδοντίτιδα εμφάνιζαν διπλάσιες πιθανότητες να έχουν υψηλές τιμές συστολικής αρτηριακής πίεσης (≥ 140 mm Hg), σε σύγκριση με άτομα με υγιή ούλα. Λίγους μήνες αργότερα τον Αύγουστο του 2021 η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Καρδιολογίας με δελτίο τύπου αναφέρθηκε εκτενώς στα πορίσματα των ερευνών της Dr. Giulia Ferrannini του Karolinska Institute, σύμφωνα με τα οποία οι νόσοι του περιοδοντίου συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης καρδιαγγειακής νόσου. Συγκεκριμένα διαπιστώθηκε πως όσοι πάσχουν από περιοδοντίτιδα έχουν 49% μεγαλύτερη πιθανότητα να υποστούν οξύ έμφραγμα και να πεθάνουν.
Εκτός από την αύξηση της πίεσης και τη σχέση εμφράγματος του μυοκαρδίου με τις περιοδοντικές νόσους, ερευνητικά δεδομένα των Schenkein & Loos (2003) συνηγορούν ότι τα επίπεδα χοληστερόλης, LDL, τριγλυκεριδίων, VLD, και φωσφολιπάσης A2 είναι αυξημένα σε ασθενείς με περιοδοντίτιδα, ενώ τα επίπεδα HDL είναι μειωμένα στους περιοδοντικούς ασθενείς σε σχέση με την ομάδα ελέγχου στη μελέτη. Όμως, η περιοδοντική θεραπεία φαίνεται ότι μπορεί να αντιστρέψει αυτά τα επίπεδα βελτιώνοντας τον λιπιδαιμικό δείκτη.
Η μεγάλη πλειοψηφία των ερευνών συγκλίνει στο συμπέρασμα ότι υπάρχει σημαντική συσχέτιση περιοδοντικής νόσου και καρδιαγγειακών νοσημάτων. Τόσο τα περιοδοντικά όσο και τα καρδιαγγειακά νοσήματα έχουν κοινούς – κρίσιμους παράγοντες που συμβάλουν στην εμφάνισή τους, όπως το κάπνισμα, το στρες, την παχυσαρκία και τις ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες. Γι’ αυτό θα πρέπει να επιλέξουμε έναν υγιεινό τρόπο ζωής μεταβάλλοντας τις καθημερινές μας συνήθειες.
Η περιοδοντίτιδα αν και είναι μια χρόνια νόσος μπορεί να αντιμετωπισθεί και η σχολαστική εφαρμογή στοματικής υγιεινής μπορεί όχι μόνο να αναχαιτίσει την εξέλιξή της, αλλά, επίσης, να συμβάλει αποφασιστικά στη μείωση των πιθανοτήτων εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Ενδεικτικά το βούρτσισμα των δοντιών 2 φορές την ημέρα επί δύο λεπτά και η χρήση κατάλληλών μέσω καθαρισμού των μεσοδόντιων διαστημάτων (νήμα, μεσοδόντια βουρτσάκια και λοιπά) ή και άλλων μέσων σύμφωνα με τις οδηγίες του οδοντιάτρου.
Υγιή ούλα… υγιή καρδιά!
Ο τακτικός οδοντιατρικός έλεγχος είναι απαραίτητος για τη διάγνωση πιθανής ουλίτιδας ή περιοδοντίτιδας και την αναγκαία θεραπευτική αντιμετώπιση με αποτρύγωση και ριζικές αποξέσεις (χειρουργικές ή μη). Πλέον εφαρμόζονται νεότερες αναίμακτες τεχνικές ελέγχου του βιοϋμενίου της οδοντικής πλάκας που είναι υπεύθυνο για τις νόσους του περιοδοντίου, όπως Laser ή GBT (Guided Biofilm Therapy) με ικανοποιητικά αποτελέσματα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η περιοδοντική νόσος ακολουθεί το άτομο για όλη του τη ζωή και χρήζει τακτική παρακολούθηση έστω και αν ο ασθενής δεν παρατηρεί πλέον συμπτώματα.
Θα πρέπει να τονισθεί ότι άτομα τα οποία αντιμετωπίζουν καρδιαγγειακά νοσήματα επιβάλλεται να τα αναφέρουν στον οδοντίατρο τους και συνεργατικά με τον καρδιολόγο τους να σχεδιάζεται τυχόν συμπληρωματική αγωγή για την πραγματοποίηση οδοντιατρικής θεραπείας. Παρόμοια είναι σημαντικό άτομα με περιοδοντίτιδα να το δηλώνουν στο παθολόγο ή τον καρδιολόγου τους για την αξιολόγηση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νόσων.
Η διατήρηση καλής στοματικής υγείας αποτελεί ένα σημαντικότατο τρόπο μείωσης του κινδύνου επιδείνωσης των καρδιαγγειακών προβλημάτων.
